Bài này viết về hoàng hậu nhà Tống. Đối với hoàng hậu khác cùng tôn hiệu, xem

Lưu ý khi tham quan Hoàng Cung Thái Lan

Khi tới Hoàng Cung Thái Lan, du khách cần lưu ý một số điểm sau để có chuyến đi trọn vẹn nhất:

- Bạn không được mặc váy ngắn, quần đùi, áo ba lỗ hay áo croptop khi tham quan Hoàng Cung Thái Lan. Đây được xem là một điều cấm kỵ vì Hoàng Cung là nơi thiêng liêng đối với người Thái nên chúng ta cần tôn trọng tuyệt đối quy định này. Bên cạnh đó, phía ngoài Hoàng Cung có dịch vụ cho mượn quần dài, bạn chỉ cần đặt cọc 200 Baht để mượn, khi trả lại thì bạn sẽ nhận về đầy đủ số tiền đặt cọc chứ không mất phí thuê.

- Bạn nên đi tất thay vì đi giày, dép trong khuôn viên Hoàng Cung Thái Lan để giữ cho nơi đây luôn sạch sẽ theo truyền thống của người Thái.

Lựa chọn trang phục lịch sự, kín đáo khi tham quan Hoàng Cung Thái Lan (@janchalee)

- Các gian nhà ở Thái Lan đều có bậc thềm cửa và khi đi qua thì bạn cần bước qua thềm chứ không được dẫm lên, đặc biệt là vào các ngôi chùa linh thiêng như Chùa Phật Ngọc.

- Không ăn uống quà vặt khi tham quan Hoàng Cung Thái Lan. Nếu nóng và khát thì bạn chỉ cần mang theo bên mình một chai nước lọc để đảm bảo vệ sinh trong khu tham quan.

Nếu có cơ hội tới Thái Lan, chắc chắn bạn nên ghé thăm Hoàng Cung để cảm nhận được hết vẻ đẹp của Xứ sở Chùa Vàng nhé. Bạn có thể tham khảo thêm các tour Thái Lan được yêu thích nhất của BestPrice chỉ với 1 CLICK ở nút phía dưới nhé!

Khu lăng mộ của Hoàng thái hậu Từ Dụ ở làng Cư Chánh, xã Thủy Bằng (TP Huế) - Ảnh: BẢO PHÚ

Lăng mộ Hoàng thái hậu Từ Dụ có tên là Xương Thọ lăng, nằm ở làng Cư Chánh, xã Thủy Bằng (TP Huế), cách Đại nội Huế khoảng 8km về phía tây.

Lăng được xây dựng vào những năm đầu thế kỷ XX, nằm trong tổng thể cảnh quan lăng Vua Thiệu Trị, có bố cục theo hướng "nội quan, ngoại quách".

Đây là nơi an nghỉ của Hoàng thái hậu Từ Dụ, vợ vua Thiệu Trị và là mẹ của vua Tự Đức.

Hoàng thái hậu Từ Dụ (sinh ngày 20-6-1810 và mất ngày 22-5-1901) có tên húy là Phạm Thị Hằng. Bà là trưởng nữ của Lễ bộ Thượng thư Phạm Đăng Hưng.

Theo Đại Nam liệt truyện, năm 14 tuổi, bà được Thuận Thiên Cao Hoàng hậu (vợ vua Gia Long) tuyển làm phủ thiếp cho cháu trai trưởng là Hoàng tử Nguyễn Phúc Miên Tông (sau này là vua Thiệu Trị).

Hồ bán nguyệt trước mặt khu lăng mộ

Sau khi Thiệu Trị lên ngôi, bà được vua hết mực yêu mến vì sự thông minh, chuẩn mực và ân cần. Vì vua Thiệu Trị không lập hậu nên đã ban kim sách (sách vàng) và tuyên phong bà làm Nhất giai Quý phi (đứng đầu hậu cung) vào năm 1846.

Bà cũng là chứng nhân lịch sử khi sống qua 8 đời vua triều Nguyễn gồm: Thiệu Trị, Tự Đức, Dục Đức, Hiệp Hòa, Kiến Phúc, Hàm Nghi, Đồng Khánh và Thành Thái. Đặc biệt là giai đoạn "Một nhà sinh đặng ba vua / Vua còn, vua mất, vua thua chạy dài".

Năm 1901, Từ Dụ hoàng thái hậu qua đời dưới thời vua Thành Thái, thọ 91 tuổi.

Bà được an táng tại khu vực Xương Thọ lăng. Trải qua hơn 100 năm bị ảnh hưởng bởi thời gian và chiến tranh, lăng mộ của Hoàng thái hậu Từ Dụ từng bị xuống cấp.

Đặc biệt là đầu những năm 1980, khu lăng mộ của bà Từ Dụ bị đào trộm, lấy đi nhiều báu vật, gây ảnh hưởng đến công trình.

Năm 2023, thông qua Quỹ Bảo tồn di sản Huế, con cháu của bà Từ Dụ thuộc dòng họ Phạm Đăng (ở Gò Công, Tiền Giang) là ông Huỳnh Văn Mạnh và bà Phạm Đăng Túy Hoa đã tài trợ hơn 6,9 tỉ đồng để trùng tu lăng mộ Hoàng thái hậu Từ Dụ.

Sau hơn 1 năm trùng tu, mới đây Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đã công bố việc hoàn thành trùng tu, phục hồi, tôn tạo lại khu lăng mộ của Hoàng thái hậu Từ Dụ.

Sách Đại Nam thực lục chính biên, phần về vua Tự Đức ghi: Con thứ hai vua Hiến Tổ Chương hoàng đế... mẹ là Từ Dụ, Bác huệ Khang thọ Thái hoàng Thái hậu...

Từ Dụ có nghĩa chữ Hán là nhân từ, độ lượng. Tuy nhiên vì một lý do nào đó, người ta nhầm lẫn từ "Dụ" thành từ "Dũ" và trở thành thói quen không thay đổi.

Trong Sài Gòn vang bóng của Lý Nhân Phan Thứ Lang cũng đã nói rõ sự lầm lẫn này. Cuối cùng tác giả đề nghị: Dù sai một dấu, hai chữ khác nhau cả chữ lẫn nghĩa, vì chữ Hán viết "Dụ" và "Dũ" khác nhau. Khi phát âm, có thể sao cũng được, nhưng khi viết chúng ta phải viết cho đúng.

Cận cảnh khu lăng mộ của Hoàng thái hậu Từ Dụ sau khi được trùng tu, tôn tạo:

Cổng vào bên trong khu đặt kim tĩnh của Hoàng thái hậu Từ Dụ

Xương Thọ lăng của Hoàng thái hậu Từ Dụ được xây dựng theo lối "nội quan, ngoại quách"

Khu vực nhà đặt bia đá tại khu vực lăng mộ Hoàng thái hậu Từ Dụ được lát lại gạch, giữ nguyên những lỗ đặt trụ đá

Các bậc thềm bằng đá được phục hồi

Hình tượng cá chép hóa rồng bên trên cổng vào lăng mộ

Giới thiệu chung về Hoàng Cung Thái Lan

Năm 1782 sau khi lật đổ Taksin, vua Rama I đã cho xây dựng Chakri và di chuyển vị trí ở của Hoàng gia từ cung vua tại Thonburi tới Rattanakosin. Sau đó, nhà vua đã cho xây dựng hàng loạt công trình kiến trúc bao gồm đền đài, cung điện xa hoa để thể hiện thân phận cao quý của Hoàng gia. Sau này, mỗi đời vua kế tục đều cho xây thêm một vài công trình kiến trúc tại đây. Hiện nay, Hoàng Cung Thái Lan là kiểu kiến trúc phức hợp, kết hợp giữa nét truyền thống Trung Hoa, Thái Lan và nét hiện đại của thời kỳ Phục Hưng.

Hoàng Cung Thái Lan bao gồm nhiều công trình kiến trúc như: Chakri Mahaprasad, cung điện Hoàng gia, cung điện Huy Hoàng, cung điện Chitralada, quốc tự Wat Phra Kaew,... Theo quan niệm của người Thái, khi viếng thăm chùa trong cung điện sẽ nhận được nhiều may mắn và phước lành cho bản thân và gia đình.

Hướng dẫn di chuyển đến Hoàng Cung Thái Lan

Để tới Hoàng Cung bằng tàu điện ngầm MRT, bạn cần mua vé tới trạm Sapan Taksin, xuống cầu thang di chuyển tới bến sông Sathorn mua vé đi Hoàng Cung giá 15 baht/người. Từ bên sông Sathorn đi khoảng 8 bến tới bến sông gần Hoàng Cung.

Bản đồ di chuyển đến Hoàng cung Thái Lan

Nếu chọn di chuyển tới Hoàng Cung Thái Lan bằng xe Tuk tuk hoặc taxi, bạn sẽ không mất thời gian tìm đường lâu vì các tài xế sẽ sẵn sàng đưa bạn nến nơi nhanh chóng với chi phí cực kỳ rẻ.

Lăng mộ hoàng thái hậu Từ Dụ sau trùng tu

Thừa Thiên - HuếLăng mộ hoàng thái hậu Từ Dụ, vợ vua Thiệu Trị, được trùng tu hoàn chỉnh sau một năm với kinh phí gần 6,9 tỷ đồng.

Ở thời đại mà địa vị của phụ nữ không được đề cao, Hoàng hậu này đã dựa vào năng lực và trí tuệ để vẽ nên kết cục hạnh phúc cho đời mình.

Nghi Thiên Chương Hoàng hậu (1810 – 1902) là mẹ ruột của Hoàng đế Tự Đức và là Quý phi của Hoàng đế Thiệu Trị. Sinh thời, bà chưa từng lên ngôi Hoàng hậu nhưng lần lượt được truy tôn làm Hoàng Thái hậu, Thái Hoàng Thái hậu rồi Thái Thái Hoàng Thái hậu. Khi qua đời bà được truy tôn làm Hoàng hậu và được người đời nhớ đến với tôn hiệu Hoàng Thái hậu Từ Dũ.

Đức Từ Dũ nổi tiếng là bậc hiền nhân, được mọi người yêu quý, quần thần kính nể xem như thánh cô trong kinh thành Huế. Năm 1847, dưới triều vua Tự Đức bà trở thành Hoàng thái hậu, đến năm 1902 bà qua đời dưới thời vua Thành Thái. Sau này, danh hiệu của bà được đặt cho bệnh viện sản lớn nhất tại TPHCM là Bệnh viện Từ Dũ.

Theo sử chép, Hoàng Thái hậu Từ Dũ tên húy là Phạm Thị Hằng, là trưởng nữ của Lễ bộ thượng thư Đức Quốc công Phạm Đăng Hưng và Đức Quốc phu nhân Phạm thị. Gia đình bà sống tại Sơn Quy (Gò Rùa), huyện Tân Hòa, Gia Định, ngày nay là thị xã Gò Công, Tiền Giang.

Bà nổi tiếng thông minh, hiền hậu, xinh đẹp từ nhỏ. Năm 12 tuổi, khi mẹ bà lâm bệnh nặng, chỉ thích nằm một mình thì bà là người duy nhất được gần gũi hầu hạ chăm sóc mẹ ngày đêm. Đến khi mẹ qua đời, dù còn nhỏ nhưng bà vẫn giữ tang như người trưởng thành khiến bên ngoài tấm tắc khen ngợi.

Năm 14 tuổi, nghe tiếng hiền của bà, Nhân Tuyên Hoàng thái hậu quyết định tuyển bà làm thiếp cho cháu đích tôn của vua Gia Long là Hoàng trưởng tử Nguyễn Phúc Miên Tông (sau này là vua Thiệu Trị).

Năm 15 tuổi, bà sinh con gái đầu lòng là Diêm Phúc công chúa – Nguyễn Phúc Tĩnh Hảo. Năm sau bà sinh con thứ là công chúa Nguyễn Phúc Uyên Ý nhưng không may mới 3 tuổi đã chết non. Đến ngày 25/8/1829, bà sinh con thứ 3 là hoàng tử Nguyễn Phúc Thì, tức vua Tự Đức sau này.

Ngày vua Thiệu Trị còn sống, bà luôn giữ đức của người vợ, ngày đêm chăm sóc chồng không quản mệt mỏi.

Khi vua Thiệu Trị mất, con bà là vua Tự Đức nối ngôi, tuy chủ trương là hậu cung không được xen vào việc triều chính, nhưng bà vẫn luôn ở bên cạnh để bảo ban, khuyên nhủ con đạo làm vua.

Khi trọng dụng các quan lại, bà thường nhắc nhở vua Tự Đức phải cân nhắc, soi xét thật kỹ càng, cốt để chọn ra được vị quan thanh liêm tạo phúc cho dân. Tất cả những lời bà dạy vua Tự Đức đều khắc in lại gọi là Từ huấn lục (lời huấn của mẹ hiền).

Có lần vua Tự Đức mải chơi quên buổi ngự triều, bà liền sai người đóng cung Diêm Thọ (nơi ở của bà). Vua phải đứng chờ cả tiếng, sau đó bà mới cho vào răn dạy: “Nước đang có nhiều việc rối, thân là Hoàng Đế lại ham vui chơi không lo lắng, biết lỗi với ta chỉ là phụ, biết lỗi với dân mới là chính.“

Không chỉ là người mẹ hiền với con, là bậc mẫu nghi trong thiên hạ mà Hoàng Thái hậu Từ Dũ còn là người có lối sống giản dị, tiết kiệm. Bà thường dạy cung nhân cất bớt sáp thắp sáng, lâu ngày tiết kiệm được nhiều bà lại cho người đem vào kho dự trữ.

Khi chuyển tới cung Gia Thọ, bà vẫn giữ những đồ cũ từ trước để dùng, mặc cho người ta đã sắm sửa đủ thứ thì bà vẫn nhất mực chối từ.

Nói về thương dân, bà nổi tiếng như người mẹ hiền, hàng năm đến lễ mừng của mình, bà thường tìm cách thoái thác hoặc trì hoãn. Bà sợ dân khổ, bà từng nói với triều thần rằng, một hột gạo, một sợi tơ cũng đều là máu thịt của dân, cho nên cần phải tiết kiệm để dùng vào việc nước.

Dù luôn đứng trên vạn người nhưng bà luôn ý thức nâng cao kiến thức văn hóa, xã hội, nhờ đó mà bà có thể bàn luận, góp ý chuyện xã tắc, giúp vua Tự Đức rất nhiều trong đạo trị nước.

Những giai thoại về Hoàng Thái hậu Từ Dũ

Ngày 12/5/1902, Hoàng thái hậu Từ Dũ qua đời, hưởng thọ 92 tuổi, được sắc phong là “Nghi Thiên Tán Thánh Từ Dụ Bác Huệ Trai Túc Tuệ Đạt Thọ Đức Nhân Công Chương hoàng hậu”. Ít ngày sau đó, triều đình lại phong là “Nghi Thiên Tán Thánh Từ Dụ Bác Huệ Trai Túc Tuệ Đạt Thọ Đức Nhân Công Chương hoàng hậu”. Bài vị của bà được thờ ở thế Miếu trong Hoàng thành Huế và Biểu Ðức điện trong Xương Lăng.

Đối với các phi tần và con của chồng mình, bà cũng muôn phần độ lượng. Như chuyện Phục Lễ công chúa Gia Phúc phạm tội, dù đó là con của cung nhân họ Hồ nhưng sau này Hoàng hậu vẫn tha tội.

Nhiều người mới gặp bà sẽ cảm thấy bà đáng sợ vì dáng vẻ nghiêm túc, khoan thai, đoan trang, nhưng khi tiếp xúc sẽ thấy bà là người vô cùng đôn hậu, nhân từ, lại hiểu biết sâu rộng.

Một giai thoại khác cho biết, vào một đêm nọ, Hoàng hậu mộng thấy một vị Thần áo rộng đai to, đầu tóc bạc, lông mày trắng, mang một tờ giấy vàng viết chữ son có đóng dấu và một chuỗi minh châu trao cho bà, bảo là: “Xem đây để nghiệm về sau”, bà nhận lấy. Sau đó không lâu thì có thai.

Ngày 25/8 năm Kỷ Sửu (tức 22/9/1929), Hoàng hậu sinh ra vua Tự Đức giống như giấc mộng, từ đó mọi người cho rằng hoàng đế chính là Thần nhân phái xuống làm con bà.